Anakart (mainboard), bir bilgisayarın tüm bileşenlerini birbirine bağlayan ve sistemin çalışmasını sağlayan ana devre kartıdır. İşlemci (CPU) RAM, ekran kartı, depolama birimleri ve diğer tüm donanım bileşenleri anakarta monte edilir. Bilgisayarın merkezi iletişim merkezi olarak düşünülen anakart, sistemin performansını ve uyumunu doğrudan etkileyen kritik bir bileşendir.
Bu makalede, anakart nedir, anakart çeşitleri nelerdir, anakartların özellikleri ve nasıl bir anakart seçilmesi gerektiği gibi konuları detaylı bir şekilde ele alacağız.
Başlıklar
Anakart Nedir?
Anakart, bilgisayarın ana bileşenlerini birbirine bağlayan ve iletişimlerini sağlayan büyük bir devre kartıdır. CPU, RAM, GPU (ekran kartı), depolama birimleri (SSD, HDD), güç kaynağı ve diğer çevre birimleri anakart üzerine monte edilir veya anakarta bağlanır. Anakart, bu bileşenlerin veri alışverişini düzenler ve elektriği tüm parçalara ileterek sistemin çalışmasını sağlar.
Bir anakartın en temel görevi, bilgisayarın bileşenlerini bir araya getirerek bir bütünlük içinde çalıştırmaktır. Anakartlar, farklı boyutlar ve özelliklerde gelir ve bir bilgisayarın performansı için önemli bir rol oynar.
Anakartın Temel Bileşenleri ve Özellikleri
Bir anakart üzerinde birçok farklı bileşen ve bağlantı noktası bulunur. İşte anakartın temel bileşenleri ve işlevleri:
- İşlemci Yuvası (CPU Soketi): Anakartın en önemli bileşenlerinden biri olan işlemci yuvası, CPU’nun (işlemci) yerleştirildiği yerdir. Farklı işlemci markaları (Intel, AMD) için farklı soket türleri bulunur. Örneğin, Intel işlemciler için LGA soketleri, AMD işlemciler için ise AM4 veya AM5 soketleri yaygındır.
- RAM Yuvaları (DIMM Slotları): RAM (Random Access Memory) modüllerinin yerleştirildiği alanlardır. Anakartın desteklediği RAM türü ve kapasitesi, bilgisayarın performansını doğrudan etkiler. Genellikle DDR4 ve DDR5 RAM modülleri günümüz anakartlarında yaygın olarak kullanılır.
- Güney Köprüsü ve Kuzey Köprüsü: Anakartın farklı bileşenleri arasındaki veri iletişimini sağlayan iki önemli yonga setidir. Kuzey köprüsü, CPU, RAM ve grafik kartı ile iletişimi sağlarken, güney köprüsü, depolama cihazları ve diğer çevre birimleri ile iletişimi düzenler. Modern anakartlarda bu iki köprü genellikle tek bir yonga setinde birleştirilmiştir.
- BIOS/UEFI: Anakartın BIOS (Basic Input/Output System) veya UEFI (Unified Extensible Firmware Interface) adı verilen yazılımı, bilgisayarın başlatma sürecini ve donanımın doğru bir şekilde çalışmasını sağlar. BIOS/UEFI ayarları, anakart üzerindeki donanımların kontrol edilmesini ve yapılandırılmasını sağlar.
- Güç Bağlantıları: Anakart, güç kaynağından gelen enerjiyi tüm bileşenlere dağıtır. ATX güç bağlantısı ve CPU güç bağlantıları, anakartın düzgün çalışması için gereklidir.
- PCIe Slotları: PCIe (Peripheral Component Interconnect Express) yuvaları, grafik kartı (GPU), ses kartı, ağ kartı gibi ek bileşenlerin anakarta takılmasını sağlar. PCIe x16, grafik kartı için en yaygın kullanılan slot türüdür.
- Depolama Bağlantıları (SATA ve M.2 Slotları): SSD ve HDD gibi depolama birimlerinin anakarta bağlanmasını sağlar SATA portları geleneksel sabit diskler ve SSD’ler için kullanılırken, M.2 slotları daha hızlı NVMe SSD’ler için kullanılır.
- G/Ç Portları (I/O Ports): Anakartın arka kısmında bulunan bu portlar, USB bağlantıları, ses giriş/çıkışları, ethernet bağlantısı ve diğer çevre birimlerinin takılmasını sağlar.
Anakartların Çeşitleri
Anakartlar, farklı ihtiyaçlara göre çeşitli form faktörleri ve özelliklerle gelir. İşte en yaygın anakart çeşitleri:
- ATX Anakartlar: ATX (Advanced Technology Extended), en yaygın kullanılan anakart form faktörüdür. Büyük boyutlarıyla daha fazla genişleme yuvası ve bağlantı portu sunar. Yüksek performanslı oyun bilgisayarları ve iş istasyonları için idealdir
- Micro ATX Anakartlar: ATX’e göre daha küçük olan Micro ATX anakartlar, daha az genişleme yuvası sunar ancak genellikle daha uygun fiyatlıdır. Orta seviye sistemler için iyi bir seçenektir.
- Mini ITX Anakartlar: Mini ITX, kompakt bilgisayar sistemleri için tasarlanmış en küçük anakart form faktörüdür. Daha az genişleme yuvası ve bağlantı portu sunsa da, küçük boyutları sayesinde taşınabilir sistemler için idealdir.
- E-ATX Anakartlar: Extended ATX (E-ATX) anakartlar, ATX’e göre daha büyük boyutlara sahiptir ve çok sayıda genişleme yuvası sunar. Yüksek performanslı ve çoklu grafik kartı gerektiren sistemler için tercih edilir.
Anakart Seçerken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Doğru anakartı seçmek, bilgisayarınızın performansını ve gelecekteki yükseltme imkanlarını etkileyebilir. İşte anakart seçerken dikkat etmeniz gereken faktörler:
- İşlemci Uyumluluğu: Anakartın, kullanmak istediğiniz işlemci ile uyumlu olduğundan emin olun. Bu uyumluluk, anakartın soket türü ve yonga setine bağlıdır. Örneğin, Intel işlemciler için LGA1200 veya LGA1700 soketlerini, AMD işlemciler için AM4 veya AM5 soketlerini tercih etmelisiniz.
- RAM Desteği: Anakartın desteklediği RAM türü ve kapasitesi çok önemlidir. Günümüzde DDR4 ve DDR5 RAM’ler yaygın olarak kullanılıyor, ancak anakartınızın hangi tür RAM’i desteklediğini kontrol etmelisiniz. Ayrıca, anakartın maksimum RAM kapasitesi ve hız desteği de göz önünde bulundurulmalıdır.
- Genişleme Yuvaları: Grafik kartı, ses kartı veya diğer bileşenler için ne kadar PCIe yuvasına ihtiyacınız olduğunu belirleyin. İleriye dönük yükseltmeler yapmayı planlıyorsanız, daha fazla genişleme yuvasına sahip bir anakart seçmek mantıklı olabilir.
- Depolama Bağlantıları: Depolama cihazlarınızı (SSD, HDD) bağlayabilmek için yeterli sayıda SATA portu ve M.2 yuvası olduğundan emin olun. Özellikle hızlı NVMe SSD’leri kullanmayı planlıyorsanız, M.2 yuvalarına sahip bir anakart tercih etmelisiniz.
- G/Ç Portları: Bilgisayarınıza bağlayacağınız çevre birimleri (fare, klavye, yazıcı, harici diskler) için yeterli sayıda USB portu ve diğer bağlantı noktalarının mevcut olduğundan emin olun. USB 3.0 ve USB-C desteği olan anakartlar, daha hızlı veri aktarımı sunar.
- Yonga Seti: Anakartın yonga seti, sistemin genel performansını ve özelliklerini belirler. Yonga seti, işlemci ile diğer bileşenler arasındaki iletişimi sağlar. Örneğin, Intel anakartlarda Z690 veya AMD anakartlarda B550 gibi yonga setleri, farklı özellikler ve performans seviyeleri sunar.
- Geleceğe Yönelik Uyumluluk: Anakart alırken, gelecekteki yükseltmeler için uyumluluk göz önünde bulundurulmalıdır. Yeni nesil işlemciler, daha hızlı RAM’ler veya ekstra grafik kartları için uygun bir anakart seçmek, bilgisayarınızı daha uzun süre güncel tutmanıza olanak tanır.
Sonuç
Anakart bir bilgisayarın tüm bileşenlerini bir araya getiren ve performansını doğrudan etkileyen kritik bir parçadır. İhtiyaçlarınıza uygun bir anakart seçmek, sisteminizin performansını ve uyumluluğunu artırır. İster yüksek performanslı bir oyun bilgisayarı, ister iş istasyonu oluşturuyor olun, işlemci uyumluluğu, RAM desteği, genişleme yuvaları ve depolama seçeneklerine dikkat ederek doğru anakartı seçebilirsiniz.
Bu Yazıya Tepkin Ne Oldu ?
